İnsanlar Neden Bitkisel ilaç Kullanıyor:

İnsanlar neden bitkisel ilaç kullanıyor:

Almanya'da yapılan bir odak grup çalışmasından içgörüler

Bitkisel İlaçların Kullanımı ve Sağlık Üzerindeki Etkileri: Bir İnceleme

Son yıllarda, tamamlayıcı ve alternatif tıbbın bir unsuru olarak bitkisel ilaçların kullanımı, dünya çapında önemli bir artış göstermektedir. Ancak, bu kullanımın nedenleri ve ilgili faktörler konusunda yeterli bilimsel bilgi yoktur. Bu çalışma, Almanya'da bitkisel ilaç kullanımını inceleyerek, bireylerin kullanım amaçları, yaş gruplarının tercihlerindeki farklılıklar, bilgi kaynakları ve tedavi amaçları hakkında önemli bulgular elde etmeyi amaçlamaktadır.

Altı odak grup çalışması (n=46) kullanılarak yapılan bu araştırmada, katılımcıların çoğu bitkisel ilaçları hastalıkları tedavi etmek amacıyla kullandıklarını belirtmiştir. Sağlığı korumak ve geliştirmek ise daha az bir öneme sahiptir, ancak yaşlı bireyler için bu amaç da önem taşımaktadır. Katılımcılar, bitkisel tedavilerin genellikle hafif veya orta şiddette hastalıklar için kullanıldığını, ancak ciddi hastalıklar söz konusu olduğunda geleneksel tıbbın tercih edilmesi gerektiğini vurgulamışlardır. Ayrıca, bitkisel tedavi tercihinin arkasındaki başlıca sebepler arasında geleneksel tıptan duyulan memnuniyetsizlik, daha önceki iyi deneyimler ve aile gelenekleri yer almaktadır.

Bitkisel ilaçların bağımsız araştırmalar ve aile gelenekleri gibi kaynaklardan öğrenildiği, tıbbi uzmanlarla danışmaların ise daha az tercih edildiği tespit edilmiştir. Ancak, bitkisel ilaçların doğru şekilde kullanılmaması, özellikle yaşlı bireylerde sağlık risklerini artırabilir. Kendi kendine ilaç kullanma ve uzman olmayan kişilere danışma, potansiyel sağlık tehlikelerine yol açabilir.

Bitkisel İlaçların Güvenliği ve Yan Etkileri

Bitkisel ilaçlar, genellikle "doğal" oldukları için güvenli olarak kabul edilse de, her bitkinin yan etkileri olabilir. Örneğin, Acorus calamus (Eğir bitkisi), ülser ve gastrit tedavisinde etkili olsa da, içeriğindeki beta-asaron maddesi uzun süreli kullanıldığında kanserojen etkilere yol açabilir. Bu nedenle, bitkisel ilaçların dikkatli bir şekilde kullanılması ve sağlık profesyonelleri tarafından izlenmesi gereklidir.

Ayrıca, bitkisel ilaçların bazıları belirli hastalıklarla etkileşime girerek sağlık problemlerine yol açabilir. Örneğin, Cassia senna (sinameki), barsak hastalıkları olan kişilerde ciddi yan etkilere sebep olabilir. Benzer şekilde, Hypericum perforatum (sarı kantaron), depresyon tedavisinde yaygın olarak kullanılmasına rağmen, uzun süreli kullanımı anestezi ve kalp sorunlarına yol açabilir.

Fitoterapi ve Tıbbi Bitkiler

Fitoterapi, bitkilerin tıbbi etkilerini inceleyen ve tedavi amaçlı kullanılan bitkisel ilaçları kapsayan bir alan olarak, alternatif tıptan farklıdır. Fitoterapi; hastalıkları önlemek veya tedaviye yardımcı olmak amacıyla, tıbbi bitkilerden elde edilen standardize edilmiş preparatların kullanılmasıdır. Bu tedavi yöntemleri, klinik bilimlere dayalı olarak uygulanır ve genellikle hafif hastalıkların tedavisinde kullanılır. Ancak, ciddi hastalıkların tedavisinde fitoterapinin tek başına yeterli olmadığı unutulmamalıdır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), fitoterapötik ürünleri “bitkisel materyallerden elde edilen ve modern farmasötik kurallara uygun olarak hazırlanan tıbbi ürünler” olarak tanımlar. Bu tür ürünler, etkinlik, güvenlik ve kalite açısından belirli standartlara uymalıdır.

Bitkisel İlaçların Riskleri ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

1. Yan Etkiler: Tüm ilaçlar gibi bitkisel ilaçların da yan etkileri olabilir. Örneğin, Digitalis lanata (yüksük otu) kalp hastalıklarında kullanılan bir bitkidir, ancak uzun süreli kullanımında görme problemleri ve mide rahatsızlıkları gibi toksik etkiler görülebilir.

2. Sağlık Durumu ve Etkileşimler: Bitkisel ilaçlar kullanılırken, kişinin genel sağlık durumu ve mevcut hastalıkları göz önünde bulundurulmalıdır. Sarı kantaron gibi bazı bitkiler, ilaçlarla etkileşime girerek istenmeyen sağlık sorunlarına yol açabilir.

3. Bitki-İlaç Etkileşimleri: Bitkisel ilaçlar, reçeteli ilaçlarla etkileşime girerek tedavi sürecini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, sarı kantaron, antidepresanlarla etkileşerek serotonin sendromuna neden olabilir.

4. Uzman Görüşü: Bitkisel ilaçlar, mutlaka bir sağlık profesyonelinin rehberliğinde kullanılmalıdır. Sağlık sorunları yaşayan bireyler, bitkisel tedaviyi tek başına değil, geleneksel tıbbi tedaviyle birlikte, uzman tavsiyesiyle kullanmalıdır.

Sonuç

Bilinçsizce kullanılan bitkisel ilaçlar, potansiyel sağlık riskleri taşıyabilir. Bitkiler ve ilaçlar arasındaki farkları bilmek, bu tedavi yöntemlerinin nasıl güvenli bir şekilde kullanılacağını öğrenmek son derece önemlidir. Doğru bilgi, doğru kaynaklardan elde edilmelidir. Bu, bitkisel ilaçların güvenli ve etkili bir şekilde kullanılmasını sağlamak için kritik öneme sahiptir. Unutulmamalıdır ki, her bitki ve ilaç, her bireyde aynı etkiyi göstermeyebilir. Bu nedenle, bitkisel ilaçların kullanımında uzman görüşü alınması ve tedavi sürecinin dikkatli bir şekilde izlenmesi gerekmektedir.

Alexandra N. Welz, Agnes Emberger-Klein ve Klaus Menrad
BMC Complementary and Alternative Medicine cilt 18, Makale numarası: 92 (2018)